[394] Fastelabendspredigt för Johann, de Nah Amerika Furt Will
(1855)
Ps. 37, V. 3
Johann, blif hier – blif hier, Johann!
Wat wist du in Amerika!
Blif hier, wenn ick di raden kann;
besinn di doch un denk eens nah!
Du seggst, di hölt nu keen Spann Pir,
noch vör de Aust denn schall dat furt:
denn dat's doch hier all nicks nich mihr –
Amerika, dat is de Urt!
Du seggst, dat du hier racken möst
un slawen möst, Johr in Johr ut –
dat in dat Dörp keen Pird du weest,
sau lat noch ran, sau tidig rut;
wat du ok in dei Sälen liggst,
di afmarachst un an di spannst –
wer weet, wennihr du Hüsung kriggst,
wer weet, wennihr du frigen kannst.
Weet Gott, dat du dat suer hest!
Dat is woll wohr, dat is woll wiß;
doch hest du ok dat Allerbest:
Gesundheit, de von Isen is.
Een ihrlich Blaut hest du dorbi,
un ihrlich hett noch nie verdarwt –
un noch up eens verlat du di:
dei Gäus gaht allerwägen barft.
Un wer man will, un wer man mag,
de sleiht sick ok bi uns noch dörch,
de kümmt ok œwer'n legsten Dag
woll weg in oll Land Mäkelbörg;
de brukt nich in de wide Welt
un in dat Blag' irst rin tau gahn –
[395]wenn he sin Sak man schicklich stellt,
blifft up sin Been ok hier he stahn!
Un geiht't nich all sau, as dat schall
un as du müchst – kümmt Tit, kümmt Rat.
Wer fast steiht, kümmt nich licht tau Fall,
un keen Aust kem noch vör de Saat;
un sühst du ok nich Stig noch Steg
un weest nich mihr, ob hül ob hott –
man drist grad tau! Dat is de Weg,
denn kümmt dat Glück, dor helpt di Gott.
Denn kümmt't oft bäter, as du dacht,
denn sleiht up eens di allens in,
denn dreiht sick dat, denn treckst du sacht
noch in den besten Katen rin;
kriggst Stall un Goren, Gaus un Kauh,
Fru, Jören, Hohn un Hahn un Swin,
büst achterher vergnögt dortau,
kannst anners du vergnögt man sin.
Doch kümmst du nah de anner Sit
von dat graut Water, glöw du man,
dor helpt ok wider nicks as Flit,
möst du noch eens sau dull heran.
Dor ward dat Smolt up't Brot ok gragt,
wenn eener noch sau flitig plögt;
dor is keen Minsch, de nah di fragt,
üm di den lütten Finger rögt.
Dor rackt een jeder för sick sülst,
un dor heet klauk, wer düchtig lüggt
un wer sick hœgt, wenn up dat düllst
he di beschummelt un bedrüggt.
Dor heet dat: Help di sülst un süh,
wur dörch du kümmst un wur di't glückt!
Wat schert un deit dat uns, wur di
din Stäwel knipt, din Schauh di drückt!
[396]
Dor is all mennig, meenigeen –
un keen Minsch hülp von alltausam' –
von Schauh un Kittel, Strümp un Been
un achter'n Tun tum Starben kam'.
Un mennigeen de sitt noch dor,
denkt Nacht un Dag nah Hus torügg,
kem wedder œwer't Water gor
un gor tau girn – he kann man nich.
Dat is, as wenn utwussen Böm
man utgröfft un ümplanten deit,
de quint sülst in den besten Lehm,
un hewwt se noch sau gaut sünst bleuht;
dat is, as wenn 'ne Stark man drifft
von'n Dreesch herin in Wisch un Brok –
wenn se dor stört't un dot dor blifft,
wat Wunner ok – wat Wunner ok!
Denn sittst viellicht, wer weet wur bald,
du ok, verraden un verköfft,
in sonn amerikansche Wald,
as vör di väl all säten hewwt –
un denkst, dat ick dat sau hier drap,
dat is min Straf, viellicht min Dod;
wuarüm wir ick ok sonn oll Schap
un sprüng dei Hamels nah in'n Sot!
Denn denkst an din oll Dörp sau girn,
wur oft du dor hest eggt un seiht,
wat dor för schäune Käuh doch wir'n –
un wat de Weit se woll all meiht?
Un as du noch den dullen Hingst,
den bleßten, ünner Sadel redst –
un as du Mai noch halen güngst
un mit Marik noch danzen dedst;
un denkst, was dor ok väl man schlicht
un künn dor bäter wäsen väl
[397]un was de Arbeit ok nich licht –
man leg doch up'n warmen Pœhl.
Du wüßt doch dor, wuaran du wirst,
dor was doch Rat, dor was doch Hülp,
dor kem doch Gotts Wurt noch tauirst
un hadd doch jede Pott sin Stülp.
Un geihst du weg un dröppst dat gaut,
as dat dor weck woll drapen mœgt,
denn isern Blaut un isern Maut
de slahn den Düwel allerwägt –
wat helpt dat all! Taufrädenheit
de waßt nich West, de waßt nich Ost,
de waßt, sau wit een Minsch ok geiht,
doch narrns as in sin eegen Bost.
Du seggst, wat höllt di hier? Johann!
Du wist nu nah Amerika –
kik doch din'n ollen Vader an!
Fröggst nicks nah din oll Moder nah?
Un wenn se ok nich Hoff un Veh,
nich Wisch un Feld up di verarwt –
sonn oll Lüd deit dat gor tau weh,
wenn wit von ehren Sœhn se starwt.
Dat Öller is all sau sau kolt;
un hewwt sei ok ehr Ollendeel,
dat is sau eensam, wenn man olt –
dat is nich half, dat is nich heel.
Dei Knaken lahm, sau fack dei Arm',
de Gicht de sitt in Hand un Tehn,
di früst – un sittst du noch sau warm,
du sühst – un kannst doch recht nich sehn.
Dat is 'ne gor tau lege Tit –
doch ach! wur leg – doch ach! wur leg,
wenn man een Kind hett, dat sau wit,
[398]wit weg von sin oll Öllern tög;
sau wit – man süht em nie nich mihr.
Wur lang ward denn de Happen Brot!
Sonn oll Mann wünscht sick in de Ir',
sonn oll Fru mücht woll, se wir dot.
Keen Kinnskind sett't sick up sin Knee,
keen Kinnskind sitt up ehren Schot;
ehr Og ward ümmer fucht, wenn se
man hürt von Brut un Brüjam blot;
se möt an di denn denken glik,
wen se di günnen deit as Fru:
keen Dirn geföllt ehr as Marik,
de nehm di woll – doch wur büst du?
Un wenn dat Fierabend wad
un all Lüd sitten vör de Dör,
denn sünd ehr beid' de Ogen natt –
wer klœhnt mit em? Wer klœhnt mit ehr?
Wer spreckt för se een gaudes Wurt,
wenn't nödig deit, mit rechte Schick?
Ehr Sœhn, ehr eenzig Sœhn is furt,
un nümms nich sünst de rüppelt sick.
Un kümmt de Dod tauletzt un nimmt
se weg, denn is dat grad noch sau;
wer sorgt denn för dat Sark? Wer kümmt
un drückt ehr sacht de Ogen tau?!
Kik doch din'n ollen Vader an!
Fröggst nicks nah din oll Moder nah?
Nicks nah Marik? Blif hier, Johann!
Wat wist du in Amerika!