1. Dat Gewitter
»Gau to, Jung! stick de Fork hier in de Eer!
Man düchtig deep! süh so! – un dar de anner!
Un hier de Knüppel dœr de Tinn! – De Harken
– Das recht – man so schreeg œwer an den Törfklot!«
[214]Grotvader wis' un arbei' mit de Hann',
As he dat seggt, un harr dat hild un ili;
Doch weern de Been so gau nich as de Mund,
Se weern al stump un stif, de Waden dünn,
De Kneden krumm un bęwri mit ęr Spangn.
He stunn un röhr de Schoh ni vunne Stell,
Un heel de Arms vuneen, as wenn he tolang,
Un seggt: »Ik will en Dutten Hau derop leggn!«
Doch keem de Jung em flink un rasch tovœr.
»Süh so! Das recht. – Dat ward je'n gruli Wedder!«
Un darbi trock he an sin breden Hot
Un schov em inne Nack un krau den Griskopp
Un rich den olen krummen Rügg tohöch –
»Du lewe Gott! dat ward je düstre Nacht!
Ik dach dat al; wa weer dat swul un brüddi,
Un wa de Flegen steken dœr de Strümp!
Jan Hinners schull dat För man lerri laten;
He kumt ni vunne Büt, so brickt dat los.
Bi Möldorp un int Westen ist noch hell –«
He dreih de Rump un röhr sik ni vun Placken –
»Doch liggt dat oppe Geest je gnęterswart,
De Wulken hangt hendal bet oppe Höchden,
In Hastedt is de Thorn man kum to sehn.
Süh an, de Wulk! dat is en Buttelsteert!
Wo de hendal langt, bringt se ok nix Gudes.
Dar geit't al los! Süh, wa dat stufft un dreiht,
As wenn de Hadbarn inne Hęben swęvt!
Das luter Dack un Reth – du lewe Gott,
Dar is wul'n halwe Schün to stuben gan!
Un wa dat sus't! Aha! dat sünd al Hagel!
[215]Wa se dar danzt! – Krup ünner – so man to! –
Ol Nawer Springer löppt ok al in Draf;
Wat makt he Been! süh an! he kann nich rœwer –
Dar kumt he rut – he hett en Stęwel vull –
Wi ward to old, dat geit ni mehr, Herr Nachbar,
Krup He man ünner, hier's noch Platz vœr Een.
Ik denk, dat Wedder jagt wul bald vœrœwer.
De Hageln sünd to hart vœr ole Knaken;
Se rasselt mi as Arfen oppen Hot!«
Un darbi fallt he vœrwarts oppe Hann'
Un krabbelt langsam rinner inne Hütt,
Un sett sik bi de Annern inne Reeg,
De Been vœrut un mit de Rügg ann Törfklot.
He fol de magern Fingern op de Kneen
Un keek, as wenn he będen dę, umhöch.
Wat weer't en old Gesicht! un blid un würdi,
Mit depe Folen un mit blaue Ogen.
De Jung, en Bengel vun en Halfstig Jahr,
Mit ębn son blaue Ogen as de Ole
Un fine blanke Hut, goldgęl verbrennt,
Seeg na em op – do leih en hellen Blitz
Un lüch de beiden bleekli int Gesicht.
Dat seeg mal egen ut! De Ol so ruhi,
De stumme deepe Eernst in alle Folen,
Un in dat blanke appelgęle Antlitz,
[216]As mit en Stot, de flegen Kinnerangst –
Un dochen, keek man Beide recht int Og,
So kunn man sehn, dat weer desülwe Snitt,
Un as de Tiden noch de Ol ni rakt harrn,
De Schritt vœr Schritt en Fol un Runzel drückt
Un mit de sware Last de Knaken bögt,
Do weer dat ol Gesicht wul jüst datsülwe,
So glatt un blank, mit gęle Lucken rum:
Grotvader weer dat mit sin Kindeskind.
De Hageln danzen lusti vœr de Hütt
Un slogn de nakten Pocken, dat se hüppen,
Un spęlen inne Feern as witten Schum
Int gröne Gras un op de blanken Gröben.
Doch keek man dœr den Ręgen rop na't Holt,
So weer't as harr man'n Platen œwern Kopp,
As keek man dœr en Sęv ut fine Pęrhaar,
– Wat man wul deit, wenn Moder backen will
Un man dat Sichtüg gau vun Nawersch lehnt,
Denn ward dat Allens grau un stręki düster –
So weer dat ok, wenn man de Geest betrach.
Dar hung en Dunst derœwer as en Flor,
Un all de roden Melkköh warden grau,
De kuri tostunn' mit den Kopp na Eer
Un mit den krummen Puckel gegen Wind.
Wa sus' dat œwern Kopp int dröge Hau,
Un leep in striken Strom un grote Drapens
De Spilen lank un blubber anne Eer!
Sogar de Stimm war wunnerlich un düster,
[217]As ut en Imkorf, wenn de Ole snack.
Dat weer binah, as leeg man inne Dei,
Un hör wa Moder sachten Wiwi sung,
Wat jümmer sachter, jümmer warmer war:
Man hör dat knapp, man föhl dat Hart al slapen,
Man dę' de Ogen drömi op un to.
Do swunk se hin un hęr, de Bœn bewęg sik,
Man seilen af – un Allens weer vœrbi.
Ol Nawer Springer nül ok ganz in Dutten
Un trock de Plinken slapri op un dal.
Doch keem der'n Slag, so hal he'n depen Athen
Un reet de Luken apen as en Schündœr
Un sä: Du großer Gott, dat is je gręsi!
Grotvader snack, as rę he mit sik sülm;
De Junge hör em half, un half dat Dunnern
In Angst; doch reep der'n Kukuk oppe Hütt,
So harr he ok wul Lust hendœr to gripen
Un gau de Lacherduv ant Been to faten.
»Wa drœhnt dat langs de Höchden«, seggt de Ol,
»Un murrt un knurrt vun Westen gegen an,
As wenn sik Haff un Hęben wat vertelln
Un wulln mal hörn, werkeen de deepste Baß harr.
Ik hol dat mit de Luft; de See is gruli.
Un wenn man oppen Dik bi Büsum steit
Un denn de Waggen all hemdsmauden kamt,
De een de anner wüthi oppe Hacken,
Un as en Slang, so wit de Ogen reckt,
Grisgrön de ganze lange Dik hentlank,
[218]Mit eenmal gräßli an den Steenwall dunnert –
De een is noch ni weg, so kumt de anner,
In grote Paltens flüggt de witte Schum,
Un hoch derœwer fleit de Ręgenpipers,
De Mewen lacht, de Kiwitt schriggt un schellt:
Dat is en Larm, man kann ni hębn noch hörn,
De egen Stimm verdunst as ünnern Dęk.
Ik weet ni, wa se't utholt in de Hüs'
Dicht achtern Dik – de Schum flüggt anne Finstern.
Man kann sik doch an Allens wenn' un wöhnn! –
De ol Jan Schipper hett mi oft vertellt,
Man hör int Bett de Schępswach dœr de Schösteen,
As fahrn se dribens baben œwer hin.«
De Lüttje seet un dröm un hör em to,
Und seeg em an mit grote apen Ogen.
Dat weer em meist, as hör he sülm dat Haf,
Wenn Obbe mummel un de Ręgen palsch,
Un Nawer Springer jümmer deper snurk,
Bet wedder'n Blitz dat Dröm un Slapen stör,
De ganze Gegend witt un bleek belüch
Und denn verswunn – de Ogen weern as blind,
Dat Dunnern keem un Nawer Springer jap,
Un Obbe fung sin old Vertellen an.
»Am leefsten bün ik buten un opt Feld;
Bi'n Wedder is mi't inne Stuv to eng.
De Lüd hebbt jümmer Angst, wenn se alleen sünd,
Un sünd se binn', so sünd se mall un krœti.
[219]Ik bün ni bang, doch kann ik ok ni hebbn,
Wenn bi'n Gewitter lacht un schrachelt ward.
Mi dünkt, uns Herrgott hett dat Rik alleen,
Un wenn he snackt, so schulln wi Annern swigen.
He snackt je doch ni alle Dag' mit uns,
Un wenn he't don schull, wi verstat em nich:
So mutt he wul mitünner'n Machtwort spręken.
Dat is mi as de Orgel inne Kark.
Ik weet dat noch, wat harr ik banni Lust,
Un frog min Vader oft, bet he am Ende
Mi mal ann Sünndag na de hogen Stöhl broch.
Do seeg ik denn de graue Organist,
Wa he dar mit de Fingern pick un teek,
Un darmit drœhn dat, dat de Seel Een bęwer.
Wi kamt wul ok mal na de hogen Stöhl
Un seht de Organist, de dar nu spęlt.
Min Vader lee ni mal, wenn't leih un wedder,
Dat wi eenanner wisen, wo dat weer.
He sä: dats vęl to grot vœr Minschenfingern;
Wat reckst du mitten Arm? schall he em afslan?
Sogar wenn wi uns Abnds den Wagen wis'ten
Un wa he jede Nacht um Karkhof fohr,
So sä he: Lat dat na, nückt mitten Kopp:
De Hęben is to hoch vœr unse Arms.
Ik weet ni rech, de Minschen sünd nu anners.
De Furcht is weg un darvœr hebbt se Angst.
[220]Wi gungn ni geern in düstern œwern Karkhof,
Doch bi'n Gewitter jümmer drist to Feld.
Uns Herrgott kann uns finn', wo wi ok sünd.
Se stat nich ünnern Bom, se meent, dat drippt se,
Un haut de Böm doch dal vœr lumpen Geld:
Denn denkt se nich, uns Herrgott kunn se drapen,
Un hett doch wassen laten, wat se umsmit.
De ganzen Hölter swinnt Een vœr de Ogen.
Ik kann't noch denken ut min jungen Jahrn,
Do weer de ganze Geest noch vull vun Eken.
Dat dare Lock, hier dweer hendœr na Schruben,
Is eerst vœr wücke Winters apen kam.
Wi segen do vunt Moor ut nix as Böm.
Ik weer dat anner Vœrjahr rein verbistert,
As ik dat nakte, kahle Dörp der sehn kunn.
In Hægen op min sęli Vaders Stęd
Dar reck de dichte Wold ann Appelhof.
Wi gungn man dœr de Kœk, de Sot vœrbi,
Ant Imschur bi de Stickerbein na't Backhus,
Dar hung en groten Ellhorn merrn derœwer,
Dar weer uns Spęlplatz vœr de swarte Dœr
Int gröne Gras, dar leep de Bęk vœrbi,
Un œwert Stęgelsch weer man glik int Holt.
Wat gev dat dar int Vœrjahr all to kiken
Mit all de Blöm un all de grönen Krüder,
De Ranken un dat Maas un Pockenstöhl!
Dat rük so grön, dat raschel in de Blœder,
Un wi vertelln uns allerlei Geschichten
Vun Giftblöm un de Slangenkönigin
Mit Minschenstimm un mit en golle Kron,
[221]De lę se wul en Melkdiern oppen Platen,
Wenn se ęr gut weer: awer weer se dull,
So fat se sik den Swanz int Mul un rull sik
Un tründel as en Rad ęr achterna.
So maken wi uns sülm am Ende gruli
– Du lewe Gott, wat hebbt son Jungs vœr Knęp! –
Un meenn se keem, un heeln de Arms umhöch
Un petten denn hochbeenti dœr dat Slangkrut
Un segen nix as Sünndrang oder Snaken.«
»De Wulken ward al dünner,« seggt de Ol
Un kikt herut un lœhnt sik wit vœrœwer:
»Bi Schruben schint de Sünn al oppe Heiloh,
Doch gift't bi Ollerah noch düchti Hagel,
Dar gat de witten Strahlen lik hendal,
Ok grünzt de Dunner dar noch jümmer fort. –
Dat swänzt sik op int Norn, dar ward dat stręki;
De Buttelsteert is wat na't Osten gan
Un hangt bi Hastedt as en Windelbom.
De Schippers seggt, de treckt sik hin na't Water,
He drift wul allnagrad de Eider rop.
Wa ward he witt! – Dar stiggt aln Lurk tohöch!
Ik löv, wi hebbt dat dullste Schur wul hatt.«
Un darmit kruppt he vœrwarts oppe Hann'
Un stickt den olen Griskopp, as he snackt,
Un na un na de Schullern ut de Hütt,
[222]Un stęhnt un treckt de stiwen olen Been
Denn achterna un allnagrad tohöch,
Un kikt sik rum un steit in warmen Ręgen.
De Lurken singt em lusti œwern Kopp,
De Dunner murrt noch sachden in de Feern,
Ol Springer liggt un slöppt, de Nœs in Bossen,
De Jung is half in Drom un half int Waken,
As Nawer sagt un Obbe buten klœnt
Un as dat köhli in den Ingank treckt.
He wuss ni recht, weer he int Holt bi Hœgen
Un seeg de Bęk, de Grasplatz un de Dœr,
Un rük dat dar na Blöm un Pockenstöhl
Un Slangkrut? oder leeg he achtern Dik
Un weer int Bett un hör de Waggen palschen
Un œwern Kopp de Schępswach dœr den Schösteen,
Un seeg de Sęgeln inne graue Feern,
Un wit, wit weg dat Land mit alle Wunner: –
Denn vœr em stunn der, as en Bild in Rahm,
En Mann mit graue Haar, den Hot in Hand,
Un wücke Drapens lepen langs de Backen,
– He wuss nich, op he ween un wat dat weer, –
De seeg mit blaue Ogen rop na'n Himmel,
Un um em rum un gegn dat gröne Holt
In widen Bagen stunn der still un schön
In alle Farben, de man denken kann,
En Ehrenport vun een Höch na de anner.
De Ole teken mit den Hot herum
Un seggt: Kumm rut, min Jung, dat is vœrœwer!
[223]Wi wüllt to Hus. Dats Firdag vœr vundag':
Uns Herrgott ruht; to morgen gift dat Arbeit.