[339] 2. De Vullmacht
Das lat in Harst, un ęben graut de Dag,
Hans Hansens Hofstell liggt noch deep in Dak,
Un Smok un Nęwel op de ganze Marsch.
Dat Hus is still un dot dat ganze Feld,
Un nich en Lut to hörn vun Minsch noch Veh.
Un dochen geit al inne hoge Dörnsch,
De grot un kold un fast noch düster is,
En Schritt as mit den Parmtick anne Wanduhr
Vœrbi ant Finster jümmer op un dal.
He geit verdeept, un mummelt bi sik sülben,
En olen Mann, doch steil un breet vun Schullern,
Un mit en Schritt as schull de Borrn sik gęben.
Un steit he dann un wann ant Finster still
Un schütt de Ogen langs den grauen Weg,
De wit vœrbi treckt twischen blanke Gröben,
Un bald in Dunst un Nęwel sik verlüst,
So süht he ut de depen Folen rut,
De Mund so breet, dat grise Haar to Barg:
En Fremden muss he laten as en Isbar.
Doch kumt keen Minsch, so oft he steit un süht,
Den Fotstig rop na't Hus, keen Pęrd den Fahrweg,
[340]Un Kener weer ok kam vun Ost un West,
Vun Wörn bet Tünn', de kenn Herr Vullmacht Hansen,
Sin breden Gang, sin Stock un Meerschum Pip.
Denn jeden Markt un jede Wahl un Volen
In ganzen Lann', un wenn't wat Wichtigs gev,
Wo Macht un Wort un wo dat Geld regeer,
Dar keem he noch toletz mit Pip un Stock,
– He jag in Karriol un harr en Swarten, –
De Runzeln isern un dat Haar to Barg,
Un dę den Utslag oder neem dat Wort.
Wa war ni spraken as de König keem
Un langs den Karkhof na de Wörner Kark gung,
De Vœgt un Deputeerten achteran,
All bloten Kopp un hittli un verbistert,
Un Kener wuss to spręken wenn he frog!
Swart vull vun Minschen weer de ganze Weg,
De Mür un Likensteen, sogar de Böm;
Do keem en Karriol an in Galopp
Bet anne Karkhofsport, de Swarte damp:
De Vullmacht sprung herut mit Pip un Stock.
He gev den Eersten Besten Tom un Tœgel
Un gung in breden Schritt de Trepp to höch.
Do leep dat langs den Karkhof: Vullmacht Hansen!
De Neegsten maken Platz un Alle seegen
Wa he dar langs gung, steil as langs den Markt,
Bet anne Karkendœr, un trock keen Mien.
Dar trę he rin un steek de Pip in Tasch,
Un as he wedder rut keem mit de König,
[341]Do gung he bi em an in Hot un Stock
Un snack mit em torügg as mit sins Liken,
De Annern as de Deners achterhęr.
Hett he doch gar den König do to Gast hatt
Un em en Fröhstück gęben as en Graf,
Hier in de sülwe Stuv wo he nu wannert,
Un op de Grotendęl un in den Pesel;
Un in den Blomhof stunn en prächti Telt.
Gott wuss wo all de Glœs' un Schütteln hęrkeem,
De sülwern Lępeln un de golden Tassen,
Un all de Æwerfloth an Win un Backwark,
Mit richti fraren Is in hitten Summer!
Se sän, en Wagen weer na Hamborg węn
Un harr en Kœksche halt mitsams de Saken:
Dar lett man je vœr Geld den Döwel danzen.
Do gung he mit den König op de Wurth
Un wis' mit Fingern hin un hęr de Gegend,
As kunn he't al verschenken wat he seeg.
Un dochen steit de Kath noch œwern Weg
Un em vœr Ogen, mit de braken Dœr
Un bliern Finstern, wo he ruter seeg
Un rœwer lœhn as Jung, drög Brot in Hand:
Sin Vader weer en lütten Arbeitsmann.
Denn dach he, wenn he hungri weer un fror
Un sik en Lock puß dœr dat Is an't Finster
[342]Un œwer hin den warmen Burhof seeg,
Wo Schösteen damp un Karn un Ammers klœtern:
He wuss mal op un war mal grot un stark,
– He föhl al do de Macht in Arms un Harten –
Denn wull he't dwingn, un schull dat holn un bręken:
De Hof war sin, un he wull Vullmacht warrn!
Nu is he't warn. Wosück? – Is nich to seggn:
Mit isern Willn, mit List un mit Gewalt,
He hett dat dwungn, süh man de Ogen an,
De Boss un Schullern, so ist gar keen Wunner.
De Hof is sin, un mehr as een derto,
Un wo he kumt, befęhlt he as Herr Vullmacht.
Wat achter liggt dat weet he sülbn alleen,
Un vœr em keem noch nix, dat muss sik bögen.
So mag he denken, as he geit un gruwelt
Un langs den Weg süht oder na de Klock.
De hett al mehrmals slan in drange Släg',
Das helli Dag, un noch is nix to sehn.
Do dukt der endli mank den Smok un Nęwel
Wat Lębndigs op, wat neeg un neeger kumt,
Noch kum to sehn, doch steit de Vullmacht still
Un mit en depen Athen seggt he: endli!
En Mann is dat, to Pęrd, en Mantel um,
De ritt, as weer de Dod em oppe Hacken,
Vœrœwer lœhnt, den depen Fahrweg lang,
Dat Slick un Slamm in grote Paltens fleegt.
[343]He bögt int Dor un jagt den Hof herop,
As vun en Köhlfatt dampt dat vun dat Pęrd;
Dat hollt. En hogen Burschen swingt sik raf,
Wat lennlahm, un bedeckt mit Klei un Slick,
As harr he Lehm toręden bi en Tegler.
Dat Pęrd is hier to Hus un söcht den Stall,
De Rüter lüfft de Mütz un nimmt sin Mantel,
De Swęp in Hand, un as he geit un steit,
– Dat Argste trampt he węglangs vunne Föt, –
Kumt he in Dörnsch un op den schrubbten Fotborrn.
»Na«, seggt de Vullmacht, »Reimer, kumst du endli?
Wa hett di't gan? De Ossen sünd berkofft?«
Verkofft, un gut! ik kreeg den Mäkler fat,
Dörti Ducaten stückwis' dœr de Bank,
Geld bi de Waar, in Speetsch, un Maandag Lęwern,
Dat Geld per Post, de Commissär hett Opdrag.
»De Wetenkopmann?«
Is en slauen Schurk!
Nich mal en Rüggkop, anners harr ik't wagt,
Ok mit en Schaden, un vœr baar dat wegslan.
He harr al schępt, de Weten leeg in England,
Nix harr he oppen Spiker, nich en Spil,
Un klagen kunn ik op min Vullmacht ni,
Ok geit't in Hamborg langsam bi de Maatschapp.
[344]Do heff ik ręden, wat de Vossen kunn,
Um jo in Glückstadt rechter Tid to kam,
In Nęwel kunn de Telegraph ni teken.
»Un dropst em noch?«
Weer ęben ünner Sęgel!
»Den Döwel, seggt de Vullmacht, wat en Streich!«
He harr de letzte Rappsaat güstern ladt,
Denn glik clareert, noch en Matrosen hürt
Un rutbugseert, den Curs na Amsterdam.
Ik hast un föhl mal bi den Juden vœr,
De Ladung baar un op en Slump to sliten:
De trock de Schullern: Seep un Tallig sacken,
Dat Öl war sęker flau, wer döss wat wagen?
»Dar sleit dat Wetter in!« seggt do de Vullmacht,
Un geit in groten Schręden op un dal.
»Geld mutt der hęr! – Denn must du glik na Kiel!«
Seggt he un stoppt op eenmal in sin Gank
Un süht na Eer, un denn den Burschen an,
Denn na de Uhr: »Twee Stunn' kannst du di raun!
Itt eerst un drink, denn lat den Schimmel sateln,
Ik sülbn will noch na Glückstadt mit den Swarten.
Segg min Avkat in Kiel, Geld war der kam,
He muss mi Aschbarg holn, keem wat der keem! –
Nu lat di Kaffe bringn un legg di dal;
Klock nęgen büst du klar un kriggst Besched!«
[345]He wennt den Rügg un wandert wedder los,
Un langsam geit de Anner ut de Dœr.
De Stuv is optreppt, un de Trepp is schürt,
Un ok de Vœrdęl as en Kœkendisch,
Bet op sin Spör, de al en Mäden opnimmt.
De sä em sacht un fründli guden Morgen:
Mamsell weer achter inne lüttje Stuv
Un Kaffe warm, he weer wul möd un hungri?
Un teken mit de Hand de Dęl hintlank.
Do gung he, wenn ok stif, mit raschen Schritt
Nan achtern, wo en Dœr sik apen dę;
Dar seeg en Kopp mit brune Flechden rut,
De warn de Backen roder as he keem,
De Ogen sän noch mehr as guden Morgen.
Is heemli Lev ni söter as dat Glück?
Un Lev un List is starker as Gewalt,
Se drępt un rovt en sęli Ogenblick,
Wa kort he is: he füllt dat Lęben ut.
Na Lengn un Luern kumt he as de Sünn,
Un Furcht un Angsten lös't he all in Freiden.
»Wa hett di't gan? – Gottlof, so büst du dar!«
Un ruhi sett se sik un seht sik an.
Doch Reimer seggt: De Ol is as en Steen!
Weer't ni din Vader, heel ik dat ni ut.
Ik bün as gar, heff ręden Dag un Nacht,
[346]Un mutt doch hüt noch wedder los na Kiel.
Und dochen is't umsunst, dat kann ni gan.
Dat gift doch Dingn de nich to bögen sünd:
Wat will he mit en Eddelhof in Holsteen?
He's obsternatsch, de Ehrgiz makt em blind,
He söcht vœr di wul na en Grafensœn.
Mi slitt he op un stellt mi denn in Eck;
So lang se vœrholt brukt he Kopp un Knaken,
As weern se ganz mit Murk un Bręgen sin,
En Speculeermaschin, wo he op spęlt,
Un nich mal richti, blot ut leidi Stolt,
As wuss un weer ik nix, un seeg doch Allens,
Mutt Allens sehn, denn ahn mi kann he nix,
Vertrut mi Allns un schufft mi denn to Sit,
Noch jümmer as en arm Perzeptersjung:
Dat is to arg!
Un darbi steit he op,
Stött Tass un Brot to Sit un geit na Dœr.
Do kumt dat Mäden lisen op em to,
Se leggt ęrn weken Arm em anne Schuller,
So hoch se is, se langt man ęben an,
Un süht em inne Ogen rop so fram,
Un fat em mit de anner Hand un seggt:
Min Vader is dat! – Weest du wat ik li'?
Un bün sin Dochder! – süh! un mutt doch swigen
Un hœpen! denn du büst un blifst min Allens!
Un schall't ni węn, Gotts Will is't doch toletz,
[347]So bög ik mi – węs' du nu doch ni störrsch,
Dat ik ni sitt as mank twee harre Steen!
Wat kann ik anners węn as jümmer din?
De Backen ward ęr bleek un blank de Ogen,
As se em sachen będt – man kennt den Ton,
De snack Een ehr as kranke Kind to Ruh;
Dar brennt ok noch keen Wunn', de de ni smödt.
He bögt sik as de Sünner vœr de Unschuld,
Doch as de Trost na alle Mög un Qual,
Un as en Schutz vœr alle Stolt un Sünn,
So treckt he ęr mit beide Arms ant Hart
Un küsst de Ogen un den framen Mund. –
Twee Stunn' so is dat lębndi oppe Hofstell.
Dar sünd al Wagens węn un Lüd to Fot,
En Kopmann to en Burstell inne Marsch,
Nich Hansen sin – doch dat is eenerlei,
Wat köpli is, is sin, em mœt se kam. –
Denn weern der Deputeerten vun en Burschop,
De Strit hebbt mit't Gericht, dar sitt he achter,
Gewalt un Unrecht hasst he op den Dod. –
De schüchtern Ole weer en lütten Schoster –
De Vullmacht hett wück Hüsen inne Heid,
Blot vœr en Nothfall, dat he Börger is –
De bę um Nasicht – dat heel hart vundag',
De Vullmacht harr keen Guden, meen de Ole. –
Doch dach de Amtsbad in sin roden Rock:
[348]Ut uns Herr Vullmacht weer ni klok to warrn!
He löv, dat weern Decreten un nix Godes
Wat he em broch, de Secretair harr munkelt
Vun so vęl Dusend, vun Concurs un Pann':
Un jüs vun Morgens weer he blid as selten,
Un gev em noch en Drüttel vœr sin Mög!
Den steek he in, un dach noch bi sik sülben:
Dat's doch en Herr as weni anner sünd:
Dat wull he ok den Secretair noch bibringn!
Nu kamt der Ossen, de der dampt un brüllt,
En Driwer bi se mit en leddern Geldkatt.
De Vullmacht kumt herut un tellt se œwer,
Un winkt de Knechts, un langsam drivt se fort
In Slick un Lehm, swarfälli un bedächti.
Denn bringt de Knechts en Schimmel un en Swarten
Mit en Karjol, de Vullmacht smitt sik rin,
Un Reimer swingt sik op in nie Kledaje, –
Un vœrwarts geit dat langs den depen Weg. –
Dar steit dat Mäden inne hoge Dörnsch,
Se is alleen un süht de beiden na,
Dat Kinn in Hand, de Ogen deep un truri.
Nu twęlt de Weg, na't Süden dampt de Swarte,
Nan Osten na de Heid de Schimmel rop.
Vun Een nan Anner gat ęr düstern Ogen,
Vun Een tum Annern lengt un sęhnt ęr Hart.
O, dat de Węg se ut enanner föhrt!
[349]Is dat dat Schicksal? Nęwel deckt de Feern,
Een um de Anner dukt se op un ünner, –
Un dot un eensam is dat wide Feld.
Ęr Ogen smart, ęr Seel is dump un swar.
Dat summt vun feern – vellicht de Wörner Klocken?
Dat's Warkeldag, se bringt wul Een to Rau.
Och, weer se't sülbn! Vellicht weer't so am besten! –
Un truri sackt se dal un weent sik satt.
